Een dure les
Terwijl er wat commotie is rond de door de N-VA bestelde Vlaamse canon pakt de VRT nog dit jaar uit met een tv-reeks over de geschiedenis van Vlaanderen. Deze natte droom van de Vlaamse nationalisten wordt gehost door Tom Waes en is met een heleboel acteurs gere-enact. Bokrijk was vorig jaar weer eventjes Bokkywood. En we zouden geen echte Vlamingen zijn als daar niet een strip bij hoort! Ditmaal geen strip over een BV als Kim Clijsters of Margriet Hermans, maar een strip over en voor alle BV’s of Banale Vlamingen. Tenminste toch de jongsten onder ons.
Voor de jeugdstrip van de tv-reeks bracht Standaard Uitgeverij de Philippe Geubels onder de geschiedenisleerkrachten en anglofiel Harry De Paepe samen met Frodo De Decker, die al wat ervaring had met ridders. Voor het eerste deel in dit tweeluik doen ze de geschiedenis van Vlaanderen uit de doeken van de prehistorie tot het einde van de Bourgondische tijd, eind vijftiende eeuw. Theo Franken verslikt zich in zijn koffie als hij op de eerste pagina leest dat het verhaal van Vlaanderen 36.000 jaar geleden begon met een invasie vanuit Afrika, toen de allochtone hom*o sapiens de autochtone neanderthalers verdrong. De hom*o sapiens sprak overigens al West-Vlaams, althans in de versie van De Paepe en De Decker. Het is ons niet duidelijk of dat een compliment of een affront is.
We zien de Vlamingen sedentair worden, het opnemen tegen de Romeinen, gekerstend worden, zich weren tegen de Noormannen, hun steden doen bloeien, de Fransen een pak voor hun broek geven, de pest krijgen en burgerlijke Bourgondiërs worden. De Paepe en De Decker steken in dat drukke programma humor waar ze kunnen, met grapjes over zweetvoeten, Romeinen die Belgenmoppen tappen, gekke Franse krachttermen ("sacré cœur" en "mon martre") en knipoogjes naar Asterix. Het maakt de geschiedenisles voor de jonge lezertjes wat makkelijker te behappen.
Heel wat figuren en anekdotes uit ’s lands glorie zijn ons wel bekend — van Ambiorix en de Brugse origin story van de ‘beurs’ tot de vete van Filips de Goede met de Gentenaars en de dood van Maria van Bourgondië. We herkennen zelfs letterlijk enkele bloedstollende scènes uit de infame Artis Historia-reeks ’s Lands glorie — zoals de moord op Jan zonder Vrees en de dood van Karel de Stoute. Maar ook komen minder bekende ‘Vlamingen’ naar voren, die straffe stoten uithalen, zoals de Gallo-Romeinse admiraal Carausius of de romance van Vlaanderens eerste graaf Boudewijn met Judith, de dochter van de Franse koning Karel de Kale.
Veel aandacht gaat er uiteraard naar de Guldensporenslag, tot genoegen van de nationalistische lezertjes. Op ’t schoon verdiep mort BDW echter opnieuw als HDP en FDD vertellen hoe de Vlamingen zich niet aan toenmalige regels van het veldslagenspel hielden (en geen losgeld eisten voor gevangen edelen, maar die gewoon keelden). Dat volgens hen de slag betekende dat nu "het graafschap Vlaanderen nooit helemaal in handen (zal) komen van de Fransen" durven we echter in vraag te stellen. De revanche van Filips de Schone in 1304 bij Pevelenberg liep uit op een gelijkspel en in 1328 werden de Vlamingen bij Kassel verpletterend verslagen.
Zo wordt ook de achilleshiel van deze reeks zichtbaar: het gaat eigenlijk alleen maar over het graafschap Vlaanderen (het huidige West- en Oost-Vlaanderen). Wat de Brabanders en de Limburgers al die tijd uitvraten, daar heeft de lezer het raden naar. Dat er bijvoorbeeld nogal wat Brabanders met de Fransen vochten in de Guldensporenslag past allicht moeilijk in het verhaal van Vlaanderen. En wat Limburg betreft: na de Eburonen van Ambiorix is dat blijkbaar ontvolkt? Dat het Jekerdal er in de strip meer uitziet als de Jura willen we de auteurs nog wel vergeven. Het is overigens onzinnig Ambiorix Vlaams te noemen, omdat er in zijn tijd nog geen sprake was van "Vlamingen". Het huidige "Vlaamse Gewest" is nog geen vijftig jaar oud. Voorgaande generaties uit eerdere eeuwen die aanwezig waren in het huidige ‘"Vlaanderen" als Vlaamse geschiedenis presenteren is historische hocus-pocus, maar dat krijg je altijd als je vanuit het heden naar het verleden kijkt.
Zijn de verhalen van oom Harry en oom Frodo in hun opzet geslaagd? Geven ze een boeiende geschiedenisles, een alternatief voor saaie schoolboeken? Hun verhalen van Vlaanderen zijn fragmentarisch en versimpeld, en de anekdotische episodes krijgen in verhouding tot de geschiedenis in zijn geheel veel ruimte, maar een en ander wordt zeker bevattelijk en in een vlot striptempo gebracht. Echter, bijna 30 euro voor deze vorm van thuisonderwijs is aan de dure kant en benadert de maximumfactuur. Dan traumatiseren we onze kinderen liever eventjes door hen alle boekdelen van ’s Lands glorie onder de neus te duwen.
